Türkiye’de özel gereksinimli çocukların eğitimi, güçlü yasal düzenlemelere rağmen sahada ciddi eşitsizliklerle karşı karşıya. Manşet Haber’in sorularını yanıtlayan Doç. Dr. Tansel Yazıcıoğlu, özel eğitim alanındaki mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerilerini tüm yönleriyle değerlendirdi.
“YASAL ÇERÇEVE GÜÇLÜ, ANCAK UYGULAMADA EŞİTLİK YOK”
Özel gereksinimli çocukların eğitimine ilişkin mevzuatın oldukça sağlam olduğunu belirten Yazıcıoğlu, sorunun uygulamada ortaya çıktığının altını çizdi: “Türkiye’de özel gereksinimli bireylerin eğitim hakkını koruyan çok güçlü düzenlemeler var. Fakat bu altyapı her okulda, her bölgede ve her çocukta aynı şekilde hayata geçirilemiyor. Kırsalda, dezavantajlı bölgelerde donanım, uzman öğretmen, rehabilitasyon hizmetleri ve erken tanılama gibi konularda ciddi eşitsizlikler bulunuyor” dedi.
Yazıcıoğlu, erken tanının gecikmesinin özel eğitime erişimi olumsuz etkilediğini belirtti.
“HİZMET DEĞİL, NİTELİK TARTIŞILMALI”
MEB istatistiklerine göre kaynaştırma eğitiminden yararlanan öğrenci sayısında her yıl artış olduğunu söyleyen Yazıcıoğlu, bu artışın olumlu olduğunu ancak nitelik sorununa vurgu yaptı:
“Sayılar arttı diye hizmet artmıyor demek doğru değil. Asıl mesele nitelikte artış olmaması. Özel eğitim okullarında ve sınıflarında özel eğitim öğretmeni açığı çok büyük. Bu eksikliği ücretli öğretmenlerle kapatmaya çalışmak, özel eğitim gibi uzmanlık isteyen bir alanda niteliği düşürüyor.”
“ÇÖZÜM NET BİR İSTİHDAM POLİTİKASI”
Türkiye’de 63 üniversitede özel eğitim öğretmenliği bölümü bulunduğunu ve yılda yaklaşık 4 bin mezun verildiğini hatırlatan Yazıcıoğlu, buna rağmen atama politikalarının yeterli olmadığını belirtti:
“Milli Eğitim Akademisi’ne girişte kontenjan sınırı olması özel eğitim mezunlarını tedirgin ediyor. Bu bölümlerin kontenjanlarının sınırlandırılmaması, hatta sınav muafiyeti gibi düzenlemelerle özel eğitim öğretmeni açığının hızla kapatılması sağlanabilir.”
BEP SÜRECİNDE EN BÜYÜK SORUN
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı’nın (BEP) özel eğitimin temel taşı olduğunun altını çizen Yazıcıoğlu, uygulamada ciddi eksiklerin bulunduğunu söyledi: “BEP çoğu yerde formalite olarak görülüyor. Çocuğun performansı doğru alınamıyor, hedefler doğru belirlenemiyor, öğretimsel yöntemler yetersiz kalıyor. Öğretmenlerin BEP konusunda güçlendirilmesi şart.”
“KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ 50 YILDIR VAR AMA SORUNLAR SÜRÜYOR”
Kaynaştırma eğitiminin Türkiye’de yarım asra yakın bir geçmişe sahip olduğunu söyleyen Yazıcıoğlu, sorunların yalnızca mevzuatla çözülemeyeceğini belirtti: “Kaynaştırmayı etkileyen çok fazla faktör var: öğretmen tutumu, aile desteği, okul yönetimi, çevresel koşullar, RAM’lardaki aksaklıklar… Özel eğitim uzmanı desteği mutlaka sağlanmalı. Ayrıca kaynaştırma, sadece sınıf içi bir uygulama olarak değil; düzenli izleme ve değerlendirme gerektiren kapsamlı bir model olarak ele alınmalı” dedi.
“TOPLUMSAL FARKINDALIK ARTIYOR AMA YETERLİ DEĞİL”
Türkiye’de farkındalık çalışmalarının arttığını, ancak hala önemli eksikliklerin olduğunu söyleyen Yazıcıoğlu: “Erken yaşta farkındalık eğitimi çok önemli. Kamu spotları, TV programları ve özel gereksinimli bireylerin başarı hikâyelerinin kamuoyuyla paylaşılması gibi çalışmalar daha görünür olmalı” dedi.
“MEVZUAT GÜÇLÜ AMA UYGULAMA EKSİK: NEDENİ ÇOK BOYUTLU”
Mevzuat ve sahadaki uygulama arasındaki kopukluğun tek bir nedene indirgenemeyeceğini belirten Yazıcıoğlu, sorunları şu şekilde özetledi: “Bazen mevzuat gerçeklerden kopuk hazırlanıyor, bazen uygulayıcıların motivasyonu düşük oluyor. Teknik personel eksikliği de etkili. Denetim ve yaptırımlar güçlenmeli, bürokrasi azaltılmalı. Uygulayan ödüllendirilmeli, uygulamayan yaptırımla karşılaşmalı” ifadelerini kullandı.
DESTEK EĞİTİM ODALARINDA ÖNEMLİ SORUNLAR
Destek eğitim odalarının doğru uygulandığında etkili olduğunu ancak sahada ciddi eksikler bulunduğunu vurgulayan Yazıcıoğlu:
Fiziki koşullar yetersiz
Materyal desteği eksik
Öğretmen-sınıf öğretmeni iş birliği sınırlı
BEP hedefleri net konulmuyor
Öğrenci gelişimi düzenli izlenmiyor
“Bu odalarda özel eğitim alanında donanımlı öğretmenlerin görev alması şart. Aksi halde hedeflenen etki ortaya çıkmaz.”
“ÖZEL EĞİTİMİN GERÇEK SORUNU: NİTELİK”
Yazıcıoğlu, özel eğitimin temel sorununa vurgu yaparak, “Altyapımız güçlü olabilir ancak en kritik ihtiyaç nitelikli insan kaynağıdır. Türkiye’nin çözmesi gereken asıl konu, sayıdan çok niteliğin artırılmasıdır” diyerek değerlendirmesini noktaladı.
Haber Merkezi
