Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Türkiye Madencilik Meclisi Başkanı İbrahim Halil Kırşan, Türkiye’nin nadir toprak elementleri (NTE) ve kritik mineraller potansiyelini etkin şekilde değerlendirebilmesi için “Kritik Mineraller Teknoloji Enstitüsü” ya da “Kritik Mineraller Başkanlığı” kurulması önerisini sundu.
“MİNERALLER YENİ PETROL HALİNE GELİYOR”
Ankara’da Anadolu Ajansı’na değerlendirmelerde bulunan Kırşan, Çin, ABD ve Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki ticaret savaşlarının arka planında, elektrikli araçlar, batarya teknolojileri, yenilenebilir enerji sistemleri, endüstriyel robotlar ve savunma sanayinde kullanılan kritik minerallerin yer aldığını söyledi.
Kırşan, dünyada yeni bir sanayi devriminin yaşandığını vurgulayarak, mineral ekonomisinin giderek küresel sistemin merkezine yerleştiğini belirtti. Mevcut gidişatın, 1970’lerde yaşanan petrol krizlerine benzer bir maden arzı krizine işaret ettiğini dile getirdi.
KRİTİK MİNERALLER ARTIK MİLLİ GÜVENLİK MESELESİ
Dijitalleşme, elektrifikasyon ve temiz enerji teknolojilerinin hızla yaygınlaşmasıyla birlikte, gelişmiş ülkelerin kritik ve stratejik minerallere erişimi milli güvenlik başlığı altında ele almaya başladığını belirten Kırşan, bu nedenle küresel talebin hızla arttığını ifade etti.
TÜRKİYE STRATEJİK AVANTAJLI KONUMDA
Kırşan, Çin’in kritik minerallerin küresel üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini kontrol ettiğini hatırlatarak, Batı dünyası açısından tedarik güvenliğinin önemli bir sorun haline geldiğini söyledi. Türkiye’nin coğrafi konumu ve yer altı kaynakları açısından bu tabloda öne çıktığını belirtti.
Türkiye’nin, madencilik yapılan 168 ülke arasında maden çeşitliliğinde 8’inci, rezerv büyüklüğünde 22’nci ve ekonomik değerde 28’inci sırada yer aldığını kaydeden Kırşan, ülkenin özellikle NTE alanında dikkat çeken aday ülkeler arasında bulunduğunu vurguladı.
BEYLİKOVA NTE ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR
Türkiye’de laboratuvar ölçeğinde yapılan deneysel çalışmalardan olumlu sonuçlar alındığını belirten Kırşan, Eti Maden tarafından Eskişehir Beylikova NTE pilot tesisinde yürütülen çalışmaların sürdüğünü hatırlattı.
Kırşan, dünyada nadir toprak elementlerinin rafinasyonunun yaklaşık yüzde 90’ının Çin’in kontrolünde olduğunu ve bu teknolojinin paylaşılmadığını ifade ederek, bu nedenle teknolojiye sahip ülkelerle işbirliğinin kritik önemde olduğunu söyledi.
ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ VURGUSU
ABD, Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Avrupa ülkelerinin bu alanda ileri teknolojilere sahip olduğunu belirten Kırşan, ortak projeler ve uluslararası işbirliklerinin Beylikova NTE yatağının devreye alınmasında kilit rol oynayacağını dile getirdi.
ULUSAL STRATEJİ VE KURUMSAL YAPI ÖNERİSİ
Kırşan, kamu kurumları ve üniversiteler bünyesinde yürütülen NTE ve kritik mineraller çalışmalarının dağınık yapıda olduğunu belirterek, bu çalışmaların koordinasyonu için “Ulusal Kritik Mineraller Strateji Belgesi” hazırlanması gerektiğini söyledi.
Bu kapsamda, “Kritik Mineraller Teknoloji Enstitüsü” veya “Kritik Mineraller Başkanlığı” kurulmasının isabetli olacağını ifade etti.
ÜÇ BAKANLIKLI KOMİSYON ÖNERİSİ
NTE ve kritik minerallerin ham madde boyutuyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını, uç ürün boyutuyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, güvenlik ve savunma boyutuyla ise Milli Savunma Bakanlığını ilgilendirdiğini belirten Kırşan, bu nedenle üç bakanlıktan uzmanların yer aldığı bir komisyon kurulmasını önerdi.
Bu komisyon aracılığıyla kurulacak yapının görev tanımları ve yasal altyapısının oluşturulmasının Türkiye’ye önemli kazanımlar sağlayacağını dile getirdi.
SANAYİYE VE GELECEK NESİLLERE KATKI HEDEFİ
Kurulacak yapı sayesinde Türkiye’deki maden potansiyelinin net şekilde ortaya konulabileceğini belirten Kırşan, sanayinin arz ve talebe dayalı mineral ihtiyacının belirlenerek çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerine uygun projelere dönüştürülebileceğini ifade etti.
KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ KOLAYLAŞACAK
Kırşan, oluşturulacak yatırım iklimi ve yasal altyapı sayesinde bu kaynakların gelecek nesillerin ekonomik ve sosyal menfaatlerine uygun şekilde değerlendirilebileceğini belirtti. Ayrıca, dünyadaki güncel gelişmelere hızlı yanıt verilmesi ve kamu-özel sektör işbirliklerinin daha etkin şekilde yürütülmesinin mümkün olacağını sözlerine ekledi.
Haber Merkezi
