Uygulamamızı ziyaret ederek en son haberleri, analizleri ve derinlemesine içerikleri hemen öğrenin.
Milli İstihbarat Akademisi tarafından yayımlanan “Nadir Toprak Elementleri ve Türkiye: Jeopolitik Satrançta Yeni Dinamikler ve Aktörler” başlıklı analiz, küresel enerji dönüşümünde kritik rol üstlenen nadir toprak elementlerine (NTE) dikkat çekiyor. Analizde, savunma sanayiinden yeşil enerjiye kadar geniş bir yelpazede kullanılan bu kaynakların ekonomik değil, aynı zamanda jeopolitik birer araç haline geldiği vurgulanıyor.
Elektrikli araçlar, rüzgar türbinleri ve yüksek teknoloji ürünlerinde yoğun olarak kullanılan NTE’lerin oluşturduğu pazarın 2024 itibarıyla 325 milyar dolara ulaştığı, 2040 yılına kadar bu rakamın 770 milyar dolara çıkmasının beklendiği belirtildi. Halihazırda NTE temelli elektronik ve motor sanayisinin 1 trilyon doları aştığına da yer verildi.
Çin, 2024 itibarıyla dünya genelindeki NTE üretiminin yüzde 61’ini, rafinasyon ve ayrıştırmanın ise yüzde 92’sini üstleniyor. Sadece NdFeB kalıcı mıknatıs üretiminde 300 bin tonluk hacimle ABD’nin hedefinin yaklaşık 300 katına ulaşan Çin, ihracat lisansı zorunluluğu gibi kısıtlayıcı uygulamalarla “üret, kısıtla, lisansla” modelini sürdürüyor.
Analizde, ABD’nin Çin’e olan bağımlılığı vurgulanıyor. 2020-2023 arasında NTE ihtiyacının yüzde 70’ini Çin’den temin eden ABD, ağır NTE’lerde tamamen dışa bağımlı durumda. Savaş uçaklarından denizaltılara kadar birçok askeri sistemin yüksek miktarda NTE kullanması, bu bağımlılığı daha da kritik hale getiriyor.
ABD’nin tedarik çeşitliliği arayışları kapsamında Ukrayna ile yaptığı anlaşma ve Grönland’daki zengin yataklara yönelmesi analizde değerlendirildi. Ancak Ukrayna’daki rezervlerin önemli bir kısmının savaşın sürdüğü bölgelerde bulunması, kısa vadeli üretim kapasitesini sınırlıyor.
Analizde, Türkiye’ye özel olarak yer verilerek, Eskişehir-Beylikova’daki 694 milyon tonluk NTE rezervinin ülkeyi Çin’den sonra ikinci sıraya taşıdığı aktarıldı. Yıllık 10 bin tonluk pilot üretimin ardından hedeflenen 570 bin tonluk saflaştırma kapasitesiyle Türkiye’nin bölgesel bir güç olması bekleniyor.
Türkiye’nin uzun vadeli hedefleri doğrultusunda önerilen üç eksenli strateji şu başlıklarda toplandı:
Doğrulama süreçlerinin JORC/UMREK standartlarına uygun hale getirilmesi
Rafinasyon ve alaşım Ar-Ge’si için ölçeklenebilir altyapı
Geri dönüşüm sistemlerinin entegre edilmesi
Rapor, NTE’nin artık yalnızca bir ekonomik kaynak değil, aynı zamanda stratejik bir güç unsuru olduğunu ortaya koyuyor. Küresel rekabetin sadece üretimle sınırlı kalmadığı; rafinasyon, mıknatıs üretimi ve ileri teknoloji süreçlerine doğru derinleştiği ifade ediliyor. Türkiye, Ukrayna ve Grönland gibi yeni aktörlerin sistemdeki yerini sağlamlaştırması, küresel dengelerde yeni bir sayfa açıyor.
Kaynak: İHA
