Uygulamamızı ziyaret ederek en son haberleri, analizleri ve derinlemesine içerikleri hemen öğrenin.
Dürzilik, İsmaili Şii inancından ortaya çıkmakta olup İslam’ın bir mezhebi olan Şii inancından türemiştir. Adlarını dini liderlerinin soyadından almışlardır ve 11. yüzyılda, Mısır’da Alamut Kalesi’nde bu inanç başlamıştır. Dürzilerin kendine özgü inanç sistemleri vardır; Allah’a inanırlar ancak bu inanç gizli öğretiye dayalıdır. Dürziler kendilerini İslam’ın bir mezhebi olarak görseler de aslında İslam’dan çok öte bir inanç sistemine sahiptir (örneğin: reenkarnasyon). Dürziler, çoğunlukla Arap topluluğundan oluşmakla beraber; Lübnan, Suriye, Ürdün ve İsrail gibi Orta Doğu ülkelerinde yaşarlar.
Öncelikle Orta Doğu’da Dürzilerin; Suriye Dürzileri, Lübnan Dürzileri, Filistin/İsrail Dürzileri gibi kendi aralarında ayrıldıklarını göz önünde bulundurmak gerekir.
İngilizlerin Filistin işgalinde Siyonistler, Arap Müslümanlarına karşı savaşırken Dürziler de bu grubu destekliyordu. Öyle ki İsrail’in kuruluşu da dahil olmak üzere daha sonra patlak veren Arap savaşlarında da Dürziler, İsrail’in yanındaydı.
Bu ilişkiye örnek verecek olursak; İsrail’in eski Cumhurbaşkanı Chaim Herzog bu ilişkiyi “Dürziler ve İsrail’deki Yahudiler arasında uzun süredir devam eden bir dostluk vardır. Bağımsızlık savaşımızda, birçok Dürzi, Arap işgalini püskürtmek için Yahudilerle omuz omuza savaşmıştır.” demiştir. Kaldı ki İsrail de bu ilişkiyi hatta belki de bu çıkar ilişkisini korumak için Dürzilere, İsrail ordusundan ve önemli kademelerden görevler veriyorlardı. Fakat Dürziler bu ilişkide bir çıkar sezinlediler ki kendilerini İsrail nazarında “ikinci sınıf vatandaş” olarak gördüler ve bundan yakındılar. Yakındıkları konu sadece “ikinci sınıf vatandaş” değildi, aynı zamanda İsrail yasasında yer alan “Yahudi halkının ulus devleti” tanımlamasına da karşı çıktılar. Öyle ki Tel Aviv’de Dürziler, toplanıp bu durumlara karşı çıktılar. Durum böyle olsa bile İsrail, Dürzi toplumunun nüfusunu bahane ederek Suriye’de askeri müdahalede bile bulunmuştur. Bu da İsrail’in çıkar ilişkisini daha da gözler önüne sermektedir.
Görsel Kaynak: https://www.ifcj.org/learn/resource-library/who-are-the-druze
Suriye’de yaşayan Dürziler, çoğunlukla Suriye’nin El-Süveyde ilinde yaşamakta olup toplam nüfuslarının 400.000 civarı olduğu tahmin edilmektedir. Dürziler, Arap Baharı sonrası Esad yönetiminde pek rengini belli etmemişlerdir. Ancak tüm bunlara rağmen Suriye’ye bağlı kalmışlardır. Tek amaçları tarih boyunca; kısıtlanmadan, özgürce yaşamaktı. Bir dönem Dürziler, Suriye Halk Partisi sonra da Baas ve Suriye Ordusu içinde örgütlenip Sünnilere karşı Nusayri önderlerle işbirliği içinde hareket etmişlerdir. Azınlık hakları ve laiklik/ seküler yaşam tarzı içerisinde Aleviler ve Dürzilerin birçok ortak noktası olsa da çatıştıkları yerler de olmuştur. Aleviler, Esad rejimi yanlısı hatta rejime ortak olsalar da Dürziler bahsettiğimiz üzere çok rengini belli eden taraf olmamıştır. Bu noktada Alevilerin ve Dürzilerin çatıştıkları noktalara örnek verecek olursak, 2018’de İŞİD’in saldırısı sonucu Dürziler bölgeyi savunmamakla suçlandı; zorunlu askerlik kapsamında zamanın Dürzi lideri Vahid el-Baluus, Dürzilerin bu yolda ölmemesi gerektiğini savundu ve kısa süre içerisinde bir suikasta kurban gitti. Bundan da rejim yanlıları sorumlu tutuldu; Golan sınırındaki Dürzi aşiretler, İsrail’le bağlantı kurduğundan ötürü “ajan” olarak nitelendirildiler ve bu “ajanlık” durumu Alevileri çok rahatsız etti.
Görsel kaynak: https://www.indyturk.com/node/750719/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/esad-sonras%C4%B1-d%C3%BCrzi-toplumunun-%C5%9Fam-y%C3%B6netimine-kar%C5%9F%C4%B1-tavr%C4%B1-nedir
Lübnan’da sayıları 300.000’i bulan Dürziler, bu bölgede siyasi olarak oldukça aktif rol oynarlar. Hatta Suriye’deki Dürziler ile eş tutulur. Lübnan’da Dürziler Parlamento’da 8 milletvekili kontenjanı ile temsil edilir. Velid Canbolat (Walid Jumblatt), en etkili Dürzi siyasi liderlerden bir tanesi olmuştur. Öyle ki Lübnan Sosyalist İlerici Partisi (PSP)’nin liderliğini yapmıştır. Kısaca Lübnan’daki Dürziler; solcu, laik ve Filistin yanlısı cephede yer almıştır.
Velid Canbolat
Ortadoğu’nun çalkantılı siyasetinde Dürziler; inançlarını, tarihi hafızalarını ve azınlık kimliklerini koruyarak farklı ülkelerde kendilerine özgü politik pozisyonlar geliştirmiştir. İsrail ile kurdukları karmaşık ilişki, Suriye’deki ihtiyatlı duruşları ve Lübnan’daki aktif rolleri, Dürzilerin sadece dini değil aynı zamanda jeopolitik bir aktör olarak da dikkate alınmasını zorunlu kılıyor.
Haber Merkezi: Dilan TAN
