RÖPORTAJ - Depremde travma ne kadar sürer?

Şevval HUN

Prof. Dr. Karaman, depremden etkilenmiş yakınlarımıza, “Her zaman yanında olduğunu hissettirerek” yardımcı olabileceğimizi ifade etti.

ManşetHaber’in soruları ile Prof. Dr. Karaman’ın cevapları şöyle:

Elazığ depremi sonrası “deprem korkusu” tekrar gündemimize yerleşti. Deprem sonrası görülen ruhsal belirtiler nelerdir, nelerle karşılaşırız?

Sadece deprem değil tüm tarvmalarda çeşitli ruhsal tepkiler görülebilir. Huzursuzluk, kaygı, uyku düzensizliği, genel bir uyarılma durumu gibi. Ayrıca eğer geçmişte herhangi bir psikiyatrik hastalığı var ise alevlenebilir. "Ruhsal tepki" olarak ele almak doğru. "Akut stress reaksiyonu" da denebilir. Özelliği şudur bu tepkinin. Normaldir, hastalık ya da patolojik (hastalıklı) bir durum değildir. Genellikle bir ay içinde kaybolur (%85). Çok az bir yüzdesi hastalık oluşturur. Bu dönemde psikotop ilaç kullanılmamalıdır.

Depremden sonra ruh sağlığı açısından ilk yapılması gereken şeyler nelerdir?

Depremden sonra sosyal destek sistemleri devreye girmeli: Kişi güven duymak ister, barınma ihtiyacı, ısınma ihtiyacı, bir tas sıcak çorba ihtiyacı vardır. Yakınlarından haber alma veya haber verme ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaçlar acil ihtiyaçlardır. Psikiyatri-Psikoloji bu ihtiyaçlar sağlanınca yukarıda (1. şıkta belirtilen) sayılan klinik belirtiler devam ediyorsa gerekebilir. Yani başlangıçta değil.

Kimler uzun süreli bir rahatsızlık ihtimali dahilindedir?

Daha önce bir rahatsızlığı olan insanlar yakın izlem ve tedavi gerekebilir. Travmaya maruz kalan insanların ancak yaklaşık % 15’i bir ayın sonunda kronikleşebilir. Sosyal destek sistemleri ile bu % 15 bir miktar azalabilir. Travmayı başlangıçta ne kadar patolojik, hastalıklı bir durum olarak ele alıp "psikolojikleştirirsek" bu % 15 oranında artışlar görülebilir. Aynı şekilde bu dönemde hemen ilaç başlamak da kronikleşmeye katkıda bulunur. Yani başlangıç döneminde sosyal destek çok önemlidir.

Depremden etkilenmiş bir yakınımıza nasıl yardımda bulunabiliriz?

Her zaman yanında olduğunu hissettirerek yardımcı olabiliriz. İhtiyacı olduğu zaman ayrıca yanında görmelidir.

Hangi durumlarda kişilerin profesyonel destek alması gerekir?

İlk dönem atlatıldıktan sonra uyku düzensizliklerinin devam etmesi, yoğun sıkıntı korku, rüya da bile travmayı tekrar tekrar yaşamak gibi yukarıdaki belirtilerin devam etmesi profesyonel yardımı zorunlu kılar.

Deprem veya benzer kitlesel travmaların sebep olabileceği ruhsal bozukluklar nelerdir?

Her türlü anksiyete ve duygu durum bozukluğu görülebilir. Anksiyete bozuklukları içindeki “Travma sonrası stress bozukluğu” görülebilir. Hastalığa göre bir tedavi seçilebilir.

Birçoğumuz depremde kayıplar yaşamış biriyle konuşmaktan çekiniriz. Bu doğru bir yaklaşım mıdır?

Travmatik yaşantısı olan bir insan ile konuşmaktan kaçınmak kaçınan insan ile ilişkilidir ve doğru bir şey değildir. Travmayı yaşayan insanın travmayı kendi ihtiyaç duyduğu oranda konuşması anlaşılır bir şeydir. Ancak tekrar tekrar travmayı anlatmasını istemek travmayı yeniden yaşamasına (retravmatizasyon) ve ruhsal olarak kronikleşmeye neden olabilir.

Taha KARAMAN / PORTRE

1958 yılında Ankara'da doğdu. Lisans öncesi öğrenimlerinin ardından Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde başladığı tıp eğitimini 1983 yılında başarıyla tamamlayarak tıp doktoru oldu. 1985 - 1990 Yılları arasında Akdeniz Üniversitesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı'nda ihtisasını tamamladı.

Yataklı Asker Hastanesi'nde görev aldı, Akdeniz Üniversitesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı'nda ''Yardımcı Doçent Doktor, Doçent Doktor ve Profesör Doktor'' olarak hasta kabulü yaptı.

Evli ve bir çocuk babası olup mesleki çalışmalarına Antalya'da bulunan özel muayenehanesinde devam ediyor.