Doğu Afrika ülkesi Sudan'da iki yılı aşkın süredir süren iç savaşta yeni bir aşamaya geçildi. Ülkenin batısındaki Darfur bölgesinde Sudan Silahlı Kuvvetleri'nin elinde kalan son büyük kent Faşir'in Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) kontrolüne geçmesi, çatışmaların seyrini değiştirdi. Bu durum, hem ülkedeki güç dengelerini hem de insani durumu doğrudan etkiliyor.
SAVAŞIN KÖKENLERİ: MÜTTEFİKTEN DÜŞMANA
Sudan'daki iç savaşın temelleri, 2019'da Ömer el-Beşir rejimini devirmek için aynı safta yer alan iki general Abdülfettah el-Burhan ve Muhammed Hamdan Dagalo'nun (Hemedti) kısa süre sonra iktidar mücadelesine girişmesiyle atıldı.
İkili, 2021'de sivil geçiş hükümetini devirmek için yeniden ortak hareket etti. Sudan Silahlı Kuvvetleri Başkanı General Abdulfettah el-Burhan darbeyle ülkede iktidarı ele geçirdi. Ordunun, Hemedti'nin başında bulunduğu Hızlı Destek Kuvvetleri'ni (HDK) kendi yapısına entegre etme planı, 15 Nisan 2023'te ülke genelinde çatışmalara dönüştü.
BM verilerine göre savaşın başlamasından bu yana 150 binden fazla insan hayatını kaybetti, 14 milyona yakın kişi yerinden edildi.
"HDK" NEDİR?
Rapid Support Forces (RSF), Türkçe ismiyle Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK), 2000'li yıllarda Darfur'daki iç savaş sırasında kurulan Cancavid milislerinden türedi. 2013'te resmi paramiliter güç statüsü kazanan HDK, yaklaşık 100 bin militandan oluşuyor.
Grubun lideri Hemedti, altın ticareti, sınır kontrolü ve dış bağlantıları sayesinde HDK'yi ülkenin en güçlü silahlı gücü haline getirdi. HDK'nin Yemen'deki savaşta Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan için paralı asker gönderdiği, ayrıca altın ihracatı üzerinden büyük gelir sağladığı biliniyor.
İNSANİ FELAKET DERİNLEŞİYOR
Faşir'in Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından ele geçirilmesinin ardından, bölgeden sivillere yönelik ciddi ihlal iddiaları gelmeye devam ediyor. Tanık ifadeleri ve uluslararası kuruluşların raporlarına göre, kentten kaçan sivillerin bir kısmının HDK güçleri tarafından durdurularak eşyalarının alındığı, bazı ailelerden fidye talep edildiği bildiriliyor. Ayrıca, kaçmaya çalışan kadınlara yönelik cinsel saldırı vakaları ve toplu infazlar da insan hakları örgütlerinin gündeminde.
Bu iddiaların artması üzerine HDK lideri Muhammed Hamdan Dagalu (Hemedti), sosyal medya hesabından yayımladığı video mesajında, Faşir'de yaşanan ihlalleri kabul etti. Hemedti, "Faşir’de ihlaller olduğunu gördüm. Bunları araştırmak üzere soruşturma komitesinin kurulduğunu ilan ediyorum. Soruşturma komiteleri şu an Faşir'e ulaştı" ifadelerini kullandı.
BM'DEN "KONTROLDEN ÇIKTI" UYARISI
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Faşir'in HDK kontrolü altına girmesinin ardından yaptığı açıklamada Sudan'daki savaşın "kontrolden çıktığını" vurgulayarak durumu "dünyanın en kötü insani krizlerinden biri" olarak tanımladı. Guterres, "Bu tahammül edilemez katliamı durdurmamız gerekiyor. Sudan'a daha fazla silah girmemeli ve işlenen suçlar için hesap verebilirlik mekanizmaları kurulmalı" ifadelerini kullandı.
Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı Uluslararası Göç Örgütü (IOM), yalnızca 1 Kasım'dan bu yana 36 binden fazla kişinin Kordofan bölgesinden kaçtığını bildirdi.
KITLIK TEHLİKESİ BÜYÜYOR
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Faşir ve Kadugli kentlerinde kıtlığın doğrulandığını belirterek "Kıtlık, insanların yetersiz beslenmeden ölmeye başladığı anlamına gelir. Artık kaybedecek zaman yok" uyarısında bulundu.
UNICEF Sözcüsü Pires ise, Sudan'daki gıda krizine dikkat çekerek, "Sudan'da 5 yaş altındaki 3,2 milyondan fazla çocuğun akut yetersiz beslenme nedeniyle acı çektiği tahmin edilirken, 772 binden fazla çocukta ise ölümü önlemek için acil tedavi gerektiren ciddi akut yetersiz beslenme görüldü. Çocuklar her gün hastalıklar, güvenli olmayan su, sağlık hizmetlerine erişim eksikliği ve devam eden çatışmalar gibi önlenebilir nedenlerden dolayı ölüyor" açıklamasını yaptı.
Kaynak: Haber Merkezi
Editör: Buket Saymaz
