Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer alan 12 bin yıllık Çayönü Tepesi yerleşkesinde, yaklaşık 5 bin yıl önce meydana gelen bir depremin izlerine rastlandı. Kazı çalışmaları sırasında, depremde yıkıldığı belirlenen boş bir yapının kerpiç duvar kalıntıları gün yüzüne çıkarıldı.
12 BİN YILLIK TARİHİYLE NEOLİTİK DÖNEMİN KALBİ
Ergani’nin 7 kilometre güneybatısında bulunan Çayönü Tepesi, insanlığın yerleşik hayata geçtiği Neolitik Dönem’in en önemli merkezlerinden biri olarak biliniyor. Anadolu ve Yakındoğu arkeolojisi için anahtar niteliği taşıyan bu yerleşim, 1964 yılında başlayan kazılarla ortaya çıkarılmıştı. Günümüzde de devam eden çalışmalar, yerleşimin kültürel evrimini ve yaşam biçimini anlamaya ışık tutuyor.
KERPİÇ DUVARLAR DEPREMLE YIKILMIŞ
Kazı Başkanı Doç. Dr. Savaş Sarıaltun, bu yıl kazılarda yalnızca Neolitik Dönem’e değil, aynı zamanda İlk Tunç Çağı’na (M.Ö. 3000’ler) ait tabakalara da yoğunlaştıklarını belirtti. Sarıaltun, kazı alanında ortaya çıkan yapı kalıntısının, yaklaşık 2800’lerden sonra yaşanan bir depremle yıkıldığını tespit ettiklerini söyledi.
Yapının taş temelli kerpiç duvarlarının 5 metre uzunluğunda ve 1,25 metre genişliğinde blok halinde kuzeye devrildiğini belirten Sarıaltun, “Duvarın bu şekilde yıkılmış olması, yerleşim terk edildikten kısa bir süre sonra yaşanan bir depremin göstergesi. Mekânda yanma izi yok; bu da olayın yangın değil, doğal bir sarsıntı sonucu gerçekleştiğini kanıtlıyor” dedi.
DEPREMİN NEDENİ KUZEYDEKİ FAY HAREKETLERİ
Sarıaltun, geçen yıl bölgede yapılan jeolojik incelemelere değinerek, Çayönü çevresinde belirgin bir fay hattı bulunmadığını ancak Elazığ-Sivrice hattındaki depremlerin dolaylı etkilerinin bu yıkıma neden olmuş olabileceğini ifade etti. “Çok büyük bir deprem değil, ancak yapıyı etkileyen bir sarsıntı yaşanmış olmalı” diye ekledi.
5 BİN YIL ÖNCEKİ DOĞAL AFETİN KANITI
Kazı alanında ayrıca çanak çömlekler ve dönemi temsil eden arkeolojik buluntular da gün yüzüne çıkarıldı. Sarıaltun, bu bulguların yerleşimin terk edilme süreci ve sonrasındaki doğa olaylarını anlamak açısından büyük önem taşıdığını vurgulayarak, “Bu yapı günümüzden yaklaşık 5 bin yıl önce bir depreme maruz kalmış. Böylece Diyarbakır’da 5 bin yıl öncesine ait bir deprem izini daha tespit etmiş olduk” ifadelerini kullandı.
Sonuç olarak, Çayönü Tepesi’ndeki bulgular yalnızca Neolitik yaşamın izlerini değil, Anadolu’nun binlerce yıl öncesine uzanan deprem tarihini de aydınlatıyor.
Kaynak: İHA
