Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, 19 Aralık 2011'de aldığı kararla 11 Ekim’i “Dünya Kız Çocukları Günü” olarak ilan etti.
Bu özel gün, kız çocuklarının eğitim, sağlık, güvenlik ve toplumsal yaşamda eşit haklara sahip olmasını teşvik etmek ve dünyadaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dikkat çekmek amacıyla kutlanıyor.
NE DURUMDAYIZ?
UNICEF’in Dünya Kadınlar Günü öncesinde (7 Mart 2025) yayımladığı raporda, son 30 yılda kız çocuklarının eğitim, sağlık ve toplumsal hayattaki durumuna ilişkin önemli veriler paylaşıldı.
EĞİTİMDE VE DİJİTALDE EŞİTSİZLİKLER SÜRÜYOR
Rapora göre, son 20 yılda okula gidemeyen kız çocuklarının oranı %39 azaldı, ancak dünya genelinde hâlâ 122 milyon kız çocuğu okula devam edemiyor. Dünya genelinde her 10 genç kız ve genç kadından 4’ü ortaöğretimi tamamlayamıyor.
Güney Asya’da 15–19 yaş arasındaki genç kızların, eğitimde ya da istihdamda yer almama olasılığı erkeklere göre üç kat daha yüksek.
Düşük gelirli ülkelerde her 10 genç kızdan 9’unun internet erişimi bulunmuyor. Erkek çocukların internete erişme olasılığı iki kat daha fazla.
KIZ ÇOCUKLARI CİNSEL ŞİDDETE MARUZ KALIYOR
Rapora göre, yaklaşık 50 milyon kız çocuğunun yaşamının bir döneminde cinsel şiddete maruz kaldığı belirtiliyor.
Ayrıca dünya genelinde 15–19 yaş arası her üç gençten biri, belirli koşullarda “eşini dövmenin kabul edilebilir” olduğunu düşünüyor.
ZARARLI UYGULAMALAR AZALDI ANCAK HIZ YETERSİZ
Rapora göre, son 30 yılda kadın sünneti uygulamasında düşüş yaşandı. Burkina Faso ve Liberya gibi ülkelerde bu oran yarı yarıya azaldı. Ancak 2030 yılına kadar bu uygulamanın tamamen ortadan kaldırılabilmesi için mevcut düşüş hızının 27 kat artması gerekiyor.
5 KIZ ÇOCUĞUNDAN BİRİ KÜÇÜK YAŞTA EVLENİYOR
Çocuk yaşta evlilik oranı da son yıllarda azaldı. Bugün kız çocuklarının 18 yaşından önce evlenme olasılığı, 25 yıl öncesine göre daha düşük.
Yine de dünya genelinde her 5 kız çocuğundan 1’i hâlâ çocuk yaşta evleniyor. En büyük ilerleme Güney Asya’da, en az ilerleme ise Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde kaydedildi.
SAĞLIK VE REFAHTA KISMİ İLERLEME
Dünya genelinde ergen yaşta annelik oranı son 30 yılda neredeyse yarı yarıya azaldı.
Buna rağmen 2025 yılı itibarıyla 15–19 yaş arasındaki yaklaşık 12 milyon kız çocuğunun doğum yapması, 10–14 yaş grubundaki kızlarda ise bu sayının 325 bini aşması bekleniyor.
Doğum ve doğum komplikasyonları, 15–19 yaş arası her 23 ölümden birinin nedeni olarak gösteriliyor.
TÜRKİYE’DE EĞİTİMDE KIZ ÇOCUKLARININ DURUMU
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Örgün Eğitim İstatistikleri’ne göre, 2023-24 eğitim ve öğretim döneminde Türkiye genelinde örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı 18 milyon 710 bin 265 oldu.
Bu öğrencilerin %51,3’ünü erkekler, %48,7’sini kızlar oluşturdu.
Okul öncesi eğitim seviyesinde beş yaş net okullaşma oranı 2022-23 öğretim yılında %85,0 iken 2023-24 öğretim yılında %84,3 olarak kaydedildi.
Bu oran erkek çocuklarda %84,5, kız çocuklarda %84,0 olarak gerçekleşti.
Ortaöğretim okul tamamlama oranı, 2023-24 döneminde erkek çocuklarda %79,4, kız çocuklarda %83,0 oldu.
ÇOCUKLARIN İŞGÜCÜNE KATILIMI VE ERKEN EVLİLİKLER
Hanehalkı İşgücü Araştırması 2024 sonuçlarına göre, 15–17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı %24,9 olarak belirlendi.
Cinsiyete göre bu oran erkek çocuklarda %35,6, kız çocuklarda %13,7 olarak kaydedildi.
Evlenme İstatistikleri’ne göre, 16–17 yaş grubundaki kız çocuklarının resmi evlenme oranı 2002 yılında %7,3 iken 2024 yılında %1,6’ya geriledi.
Aynı yaş grubundaki erkek çocuklarda ise bu oran 2002 yılında %0,5, 2024 yılında %0,1 olarak gerçekleşti.
FARKINDALIKTAN DEĞİŞİME
Türkiye, Kanada ve Peru’nun öncülüğünde BM’ye sunulan öneriyle ilan edilen Dünya Kız Çocukları Günü, ilk kez 2012 yılında “Kız Çocuklarına Yatırım, Geleceğe Yatırımdır” temasıyla kutlandı.
Her yıl farklı bir tema altında sürdürülen etkinliklerde UN Women, UNICEF ve UNESCO gibi kurumlar kız çocuklarının sesini duyurmayı amaçlayan kampanyalar yürütüyor.
Kaynak: Haber Merkezi
Editör: Buket Saymaz
